26 Ocak 2019 sabahı Antalya’da üç gündür devam eden kuvvetli yağış ve fırtına etkisini sürdürdü; rüzgâr hızları zaman zaman 90 km/s üzerine çıktı ve bu koşullarda bölgede birden fazla hortum oluştu. Antalya Havalimanı apronunda iki otobüs devrildi, iki uçak zarar gördü ve olayla 12 kişi yaralandı.
Haber kayıtları (TRT Haber, NTV) olayın zararlarını bildirirken, bölgeye ait yıldırım verileri aynı hücrenin hem yüksek rüzgâr/hortum potansiyeli hem de yoğun elektriksel aktivite taşıdığını gösteriyor. Aşağıda yıldırım verilerinden çıkarılan operasyonel çıkarımları bulacaksınız.
26 Ocak 2019
Hadise Özeti
- Toplam flaş (Yıldırım+Şimşek): 505
- Cloud-to-ground (CG, Yıldırım) flaş sayısı: 70 → yaklaşık %13.9 (70/505)
- In-cloud (IC, Şimşek) flaş sayısı: 435 → yaklaşık %86.1
- Pozitif CG sayısı: 2 (≈ %0.4)
- CG/IC oranı: ~0.16
- Ortalama yoğunluk: 6.43 flash / km² / gün
- Zirve akım (peak current): 63 kA (kayıt: 2019-01-26 08:05)
- Peak Flash Rate Index (FRI): 14 adet/dk (kayıt: 2019-01-26 08:52)
Zamansal dağılım / yoğunlaşma
- FRI zaman serisinde büyük yoğunluk patlamaları sabah saatleri, özellikle 08:00–09:30 aralığında görülüyor — bu da konvektif hücrenin/çevresel fırtınanın o dönem oldukça aktif olduğunu gösteriyor (grafikte 10–15 adet/dk seviyesine çıkan zirveler mevcut).
- IC (bulut-içi) flaşlar tüm verinin büyük çoğunluğunu oluşturuyor; bu da şiddetli gök gürültülü fırtınanın içinde güçlü yük ayrışmalarının olduğunu gösteriyor.
Bulut-içi flaşların Yükseklik dağılımı
- Bulut-içi flaşların (In-cloud-şimşek) yükseklik dağılımı grafiğinde 9–19 km aralığında yoğun kümelenme var; özellikle 14–18 km bandında büyük sayıda IC gözlemlenmiş. Bu, ticari uçuş irtifalarından yüksek bulut tabanlarına kadar yüksek konvektif hücrelere işaret eder.
Bulut-içi (IC) flaşların hangi yükseklikte yoğunlaştığını görmek, fırtınanın ne kadar “büyük” ve güçlü olduğunu anlamamıza yardımcı olur. Düşünün ki gökyüzünde çok yüksek bir bina yükseliyor; bulut ne kadar yüksekse, içindeki hava hareketleri o kadar kuvvetlidir. Eğer flaşlar 14–18 km gibi çok yükseklerde yoğunlaşıyorsa, bu bulutların içinde çok güçlü yukarı doğru hava akımları (updraft) var demektir. Bu da şiddetli yağmur, dolu, ani kuvvetli rüzgârlar veya hortum çıkma ihtimalinin arttığını gösterir.
Ayrıca yükseklik, uçaklar için de önemlidir: elektriksel aktivitenin uçuş irtifalarına yakın olması uçakta türbülans, yıldırım riski veya radar sinyallerinde bozulma yaratabilir. Yerel olarak ise böyle yüksek ve enerjik bulutlar, yerdeki insanlara ve altyapıya zarar verebilecek güçte hava hareketleri üretebilir.
Bulut-içi (IC) flaşların yükseklik dağılımı bize fırtınanın “ne kadar derin ve güçlü” olduğunu söyleyen basit ama değerli bir ipucudur. Meteorologlar ve havaalanı yetkilileri bu bilgiyi kullanarak uyarı verir, operasyonları durdurur veya güvenlik önlemleri alabilir.
Hadise Zaman Çizelgesi
- 06:45 — CG Yıldırrım (9.3 kA) ~1.2 km mesafede
- 08:05 — En yüksek pik akım 63 kA kaydı
- 08:20–09:30 — FRI ve CG etkinliği arttı; yoğun şiddetli aktivite dönemi
- 10:04 — CG (6.6 kA) — havaalanı merkezine ~205 m (çok yakın)
- 10:08 — CG Yıldırrım (4.4 kA) ~1.4 km mesafede
- 10:20 — CG Yıldırrım (6.6 kA) ~1.6 km mesafede
- 10:58 — Meydana gelen hortum nedeniyle 12 yaralı, apron/uçak/otobüs hasarı bildirildi.
Sonuç & Çıkarımlar — Haber ve Veri Birlikteliği Bize Ne Söylüyor?
Cloud-to-ground (CG, Yıldırım)'ların havalimanına yakınlığı kritik. Görsellerde Antalya hava limanın içinde olduğu 3 km yarı çap aralığında CG kayıtları olması, yerdeki personele ve aprondaki ekipmana (özelikle dışarıdaki otobüsler ve hizmet ekipleri) doğrudan risk oluşturduğunu gösterir. Ayrıca yüksek akımlı CG (ör. 30 kA) ekipman ve yer altyapısında ani hasara yol açabilir.FRI ve pik akım — fırtınanın şiddeti. 14 adet/dk’lık FRI (Flash Rate Index) zirvesi ve 63 kA’lık pik akım kaydı, kısa sürede çok sayıda deşarj ve bazı güçlü deşarjların olduğunu gösterir; böyle bir ortamda karar destek sistemleri (apron transfer durdurma, dış hizmetlerin askıya alınması) hayat kurtarıcı olabilir.Gerçek zamanlı yıldırım ve FRI uyarılarıHavalimanı işletmelerinin apron faaliyetlerini doğrudan FRI ve CG yakınlık uyarıları ile ilişkilendirmesi faydalı. Örneğin belirli bir FRI eşiği veya “CG 2 km için” tetikleyici olarak kullanılıp yolcu transferleri geçici durdurulabilir.
26 Ocak 2019
Hortum gibi mekanik (rüzgâr) tehlikeler ile yıldırım/şimşek veri setleri farklı risk vektörleri taşısa da, birlikte değerlendirildiğinde sahada daha isabetli karar almamızı sağlarlar. 26 Ocak 2019 olayında gördüğümüz gibi; hortum rüzgârı fiziksel hasara yol açmış, aynı anda yoğun konveksiyon da yüksek IC sayıları, yüksek FRI ve birkaç güçlü CG ile eşlik etmiştir. Havalimanları ve sahadaki operasyonlar için meteorolojik + yıldırım telemetri entegrasyonu artık bir “iyi uygulama” değil, hayati riskleri azaltmaya yönelik zorunlu bir adımdır.
Kardeş firmamız tarla.io Risk, çiftçilerden sigorta ve havalimanı işletmelerine kadar geniş bir kullanıcı yelpazesi için tasarlanmış bir erken uyarı ve karar destek çözümüdür. Gerçek zamanlı meteoroloji, yıldırım telemetri ve uzaktan algılama verilerini entegre ederek alan bazlı risk skorları, CG (yıldırım) yakınlık uyarıları ve FRI yoğunluk analizleri sağlar. Bu bilgiler, operasyonel durdurma kararları, personel güvenliği yönlendirmeleri ve altyapı koruma önlemlerinin zamanında alınmasına yardımcı olur. Demo görmek veya entegrasyon seçeneklerini konuşmak için bizimle iletişime geçin — veriyle daha güvenli kararlar alın.
Kaynaklar:
